Zoutelande Nieuws

Binnenkort zal het gezicht op Zoutelande sterk veranderen, in het centrum van de oude kern worden twee oudere gebouwen gesloopt en komen er nieuwe en grotere appartementencomplexen voor in de plaats. Waarschijnlijk in oktober, vallen zowel “Hotel Willebrord” als “Zaal Middendorp” onder de slopershamer, tijd om een stukje geschiedenis van beide gebouwen op te tekenen. (klik op foto’s voor een vergroting)

Rond 1800 heette de oostelijke zijde van het Willibrordusplein nog Hoenderstraat en was het tot aan de Smidsstraat één groot kavel, nu omvattend: Smidsstraat 9 en 11, hotel Willebrord, Willibrordusplein 20 en 22, Hotel Het Verschil, de oude schilderswinkel van de familie Pattenier en de woning vroeger bewoond door de familie Dommisse.

Vroeger de Hoenderstraat met v.l.n.r. De “huisjes van Hoefkens”, “Het Verschil”, de oude schilderswinkel en de in 1924 gebouwde woning van Kornelis Kodde.

Dit kavel was eigendom van Pieternella Janse Sijsouw, zij was getrouwd met Pieter Verhage die smidsknecht was bij zijn vader maar later landbouwer werd. Zij waren getrouwd op 17-07-1825 en kregen zes kinderen, nadat Pieternella is overleden hertrouwd Pieter in 1852 met de uit Westkapelle afkomstige Pieternella Pieterse Minderhoud. De in 1825 geboren oudste zoon Pieter zet het bedrijf voort, hij trouwt in 1853 met Adriana Adriaanse, zij krijgen 16 kinderen maar verschillende daarvan overlijden op jonge leeftijd. De bebouwing op dit kavel omvat een oud woonhuis op de hoek Noordstraat – Hoenderstraat en verderop in dat straatje een wagenhuis en grote schuur. Aan de Smidsstraat staat een wagenhuis dat in 1909, na het overlijden van moeder Adriana Adriaanse, wordt verkocht en afgebroken. De kinderen van Pieter en Adriana die trouwen gaan allemaal het huis uit en nadat Pieter overlijdt in 1892 blijft Adriana op het bedrijf achter met drie ongetrouwde kinderen Jacob, Pieter en Willemina.

Jacob Verhage poseert hier bij de boerderij op de hoek van de Noordstraat en de Hoenderstraat

Zij laten in 1923 een nieuwe boerderij, “Nieuw Erve” bouwen aan de Langendam, het oude bedrijf wordt verkocht en valt in verschillende kavels uiteen. Het wagenhuis werd verbouwd tot woning door Gilles de Visser, hij kocht ook de helft van de schuur. Later woonde hier de uit Biggekerke afkomstige Jan van Keulen, hij trouwde met de uit Zoutelande afkomstige Kee Jasperse die weduwe was van Piet Louwerse.

Op de hoek Noordstraat/Hoenderstraat zien we nog de oude woning van de boerderij van P. Verhage, het rechts daarvan gelegen wagenhuis is door G. de Visser al verbouwd tot woning. Ook het daarachter gelegen woonhuis en boerderij van “Middendorp” zijn goed te zien.

Op deze foto is goed te zien dat de schuur in tweeën is gedeeld, rechts daarvan het in 1924 gebouwde woonhuis van Kornelis Kodde.

 

In de jaren ‘60 werd het omgebouwd tot hotel Astoria door de familie Eikelenboom. De opvolgers in 1987 waren André en Corrie Francke, zij noemden hun visrestaurant Coranjo. Wouter en Angela Goedman waren de volgende eigenaars en zij noemden hun zaak “Het Verschil”. De andere helft van de schuur werd gekocht door de zwager van Gilles, Kornelis Kodde, hij liet naast de schuur voor zijn gezin een woning bouwen in 1924. Kornelis Kodde verkocht zijn deel van de schuur aan Kees Pattenier die er rond 1934 zijn schilderswinkel liet bouwen. De winkel heeft een aparte bouwstijl en is gebouwd door de Zoutelandse aannemer Jan Gabriëlse, deze bouwstijl had hij ontwikkeld met de in Zoutelande opgegroeide architect Age Jonker. Het oude woonhuis op de hoek van de Hoenderstraat – Noordstraat werd afgebroken, hier kwamen twee huisjes voor in de plaats die in de volksmond de “huisjes van Hoefkens” werden genoemd, ze staan er nog. De uit Domburg afkomstige Frans Hoefkens, schoonvader van Kees Labruyère, woonde in het huisje op de hoek en het andere verhuurde hij. Nu zijn beide huisjes van A. Oosterbaan en zit er een kunst galerie.

De Smidsstraat rond 1910, links is er geen bebouwing, daartegenover het woonhuis en de schuur van “Middendorp”.

Op dit kavel stond in de Smidsstraat geen bebouwing alleen op de hoek met de Noordstraat heeft tot 1909 een wagenhuis gestaan. In 1928 wordt hier door Kees Labruyère en Martina Hoefkens een nieuw pension, “Pension Labruyère” gebouwd.

Het pasgebouwde “Pension Labruyère” op de hoek van de Noordstraat en de Smidsstraat 

“Pension Labruyère” gezien vanuit de Smidsstraat, de boerderij “Middendorp ligt er tegenover.

Halverwege de jaren ‘30 logeert de kunstenares Edith Pijpers in dit pension. Vanuit haar kamer schildert zij de Zoutelandse meisjes Mina van Sluijs en Rina Verhage, op de achtergrond zien we nog net een stukje van de schuur van “Middendorp”, het huisje van de “burgerlijke armen” en het zwarte dak is van de school, nu disco “JoJo.

Rond 1951 stoppen ze met de zaak en verkopen het pension aan N. van den Heuvel, het wordt een Hotel met de naam Willebrord.

Door N. van den Heuvel worden verschillende getekende kaarten van “Hotel Willebrord” uitgegeven.

Na 25 jaar vindt de familie van den Heuvel het genoeg, zij verkopen het hotel in 1976 aan Rob Martens, vers van de hotelschool, die het hotel samen met zijn vader exploiteert. Drie jaar later staat Rob op eigen benen en het volgende jaar (november 1980) komt ook zijn vrouw José in de zaak. In die jaren zijn vooral onder ouderen busreizen erg populair en Rob en José weten een deel van die markt naar Zoutelande te halen.

Het interieur van “Hotel Willebrord”.

Dit betekent dat er veel mensen tegelijkertijd moeten eten en regelmatig wordt dan ook “Zaal Middendorp” gehuurd dat aan de overkant van de Smidsstraat ligt. Eind 1989 werd “Zaal Middendorp” van de gemeente Valkenisse gekocht met de twee woonhuizen en later ook de brandweerkazerne. In 1997 werd het hotel verkocht, de opvolgers waren Kees en Mineke Bierens, zij breidden de zaak uit met het pand “De Schelp” wat op de hoek Noordstraat – Molenweg staat en een pand aan het Willibrordusplein. Kees en Mineke hebben nieuwbouwplannen maar dan dient zich een koper aan: Zuidgoed Investment B.V. Alle panden in Zoutelande worden in 2009 verkocht en beiden richten zich op hun politieke carrière. Het is de bedoeling van Zuidgoed Investment B.V. de panden te slopen en nieuw te bouwen. In de periode dat werd gewacht op realisatie werd het hotel nog verhuurd aan Jacco Coomans, Arie Tempelman en weer Jacco Coomans, waarschijnlijk valt halverwege oktober 2017 het doek voor Hotel Willebrord in het centrum van Zoutelande en wacht de slopershamer.

Op de hoek van de Noordstraat en de Smidsstraat lag ook een groot kavel dat eigendom was van Pieter Janse Sijsouw, hij was getrouwd met Barbora Jongepier. Op dit kavel stond een huis met schuur en wagenhuis. Zoon Jan Sijsouw was zijn opvolger, hij trouwde met de dochter van de herbergier van de Roode Leeuw Jacob Tenhuize, Martina. Zij kregen één dochter, Barbara, die met Marinus Verhage trouwde, zoon van de Zoutelandse burgemeester Jacobus Verhage. Zij overleed op 28 jarige leeftijd zonder kinderen na te laten. Ook Martina, de vrouw van Jan overleed, hij hertrouwde met de uit Aagtekerke afkomstige Elizabeth Wisse. Uit dit huwelijk werden geen kinderen geboren en waarschijnlijk werd daarom een zoon van een zus van Elisabeth, Jan van der Meule (zoon van Jan van der Meule en Maatje Wisse), als pleegzoon aangenomen.

Uit deze overlijdensadvertentie blijkt dat Jan van der Meule de pleegzoon was van Jan Sijsouw en Elisabeth Wisse. (Bron Krantenbank Zeeuwse Bibliotheek Middelburgse Courant 13-09-1904)

 

Jan trouwde met Maatje Boogaard en uit dit huwelijk werden ook geen kinderen geboren. In 1910 verkocht Jan van der Meule zijn boerderij en liet een rentenierswoning bouwen aan de Langendam, deze woning staat er nog steeds. Met de verkoop van de boerderij werd ook 36 gemeten land verkocht wat aangeeft dat het om een groot boerenbedrijf gaat. De rijkdom blijkt ook later als na het overlijden van Jan de rentenierswoning wordt verkocht.

De in 1910 aan de Langendam gebouwde rentenierswoning van Jan van der Meule staat er nog steeds.

Koper van de boerderij is Willem Verhage, hij is de zoon van de eerder genoemde Pieter Verhage en Adriana Adriaanse en getrouwd met Johanna Coppoolse. Tot dan heeft hij een boerderij aan de overkant van de Noordstraat die hij verkoopt aan L. van Sluijs. Voor zover mij bekend wordt door deze nieuwe eigenaar voor het eerst de naam “Middendorp” gebruikt. In de voor boeren moeilijke jaren ‘30 moet ook Willem zijn boerderij verkopen, in 1932 is er een verkoping en de boerderij wordt voor 7200 Gulden verkocht aan H.J. Bos uit Koudekerke. Mij is verteld dat Willem financieel wordt geholpen door zijn vrijgezelle broers en zus van “Nieuwe Erve” en zo een nieuwe boerderij kan beginnen aan het Kort Wegeling.

Originele bouwtekening van de boerderij “Middendorp” voor de verbouwing tot dorpshuis.

Willem Verhage en zijn vrouw Johanna “Jewan” Coppoolse aan de achterzijde van boerderij “Middendorp” op de achtergrond zien we de school, nu disco “JoJo”.

H.J. Bos wordt echter niet de nieuwe bewoner van “Middendorp”, dat worden Jasper Clarisse en zijn vrouw Pieternella Cijvat, zij verkopen hun boerderij aan de Noordstraat(nu Willibrordusplein). Pieternella overlijdt in 1941, Jasper hertrouwt en vertrekt in 1950 naar de Noordoostpolder, Middendorp wordt opgekocht door de gemeente Zoutelande, er is ernstig gebrek aan een dorpshuis. De Zoutelandse verenigingen houden hun vergaderingen en uitvoeringen in de noodkerk aan de Duinweg maar die wordt in januari 1950 afgebroken. De verbouwing duurt lang maar op 19 april 1951 kan het nieuwe dorpshuis worden geopend.

De opening van “Zaal Middendorp”. (Bron: Krantenbank Zeeuwse Bibliotheek)

Het dorpshuis wordt veelvuldig gebruikt bij feesten, partijen, bruiloften, uitvoeringen van de diverse Zoutelandse verenigingen, begrafenissen, (kleuter) schoollokaal, gymzaal en filmzaal. Voor het vertonen van films is een speciale commissie ingesteld die toeziet of de films geschikt zijn om te vertonen. Bij het vertonen van de film over “Woodstock” gaan alle stoelen aan de kant en zit men op de grond. Eind jaren ‘70 danst en drinkt in de wintermaanden de Zoutelandse jeugd er op vrijdagavond in de jeugdsoos “People’s Choice”. In 1960 worden Piet Maas en zijn vrouw Nee voor drie jaar beheerder van “Middendorp” zij worden opgevolgd door Gerrit en Helena Verhage-Verhoeven. In 1970 nemen Huib en Gerrie van de Vreugde- Balthazar het stokje over en zij worden in september 1976 opgevolgd door Ad en Ineke Kusse- van de Vreugde. Die stoppen er in oktober 1984 mee, ze worden opgevolgd door het echtpaar van Hekken, die zitten er echter niet lang in. Vanaf 1985 huurt overbuurman Martens “Zaal Middendorp” en hij koopt het pand eind 1989. 

Een Vol “Zaal Middendorp” bij het afscheid van dokter van der Male.

Verenigingen houden er nog wel hun vergaderingen maar de uitvoeringen zijn een aflopende zaak. Mensen hebben tegenwoordig hun eigen vervoer en hoeven voor vermaak niet meer op het dorp te blijven. In 2010 wordt de zaal verbouwd en wordt er het Grieks restaurant “Zorba” in gevestigd.

In 2010 wordt “Zaal Middendorp” nog omgebouwd tot Grieks restaurant “Zorba”.

In december 2011 is de restauratie van de kerk klaar, daar kan men na de begrafenis ook condoleren en het oude dorpshuis moet hiermee weer wat bezoekers inleveren. Na de bouw en opening van een nieuw dorpshuis in 2016 is het bijna helemaal gedaan voor “Zaal Middendorp”, omdat het centraal gelegen is wordt er nog wel het sinterklaasfeest gehouden. Maar het verhaal van “Zaal Middendorp” loopt ten einde, waarschijnlijk wacht in oktober 2017 de slopershamer.

Bronvermelding: Als Zoutelande verzamelaar is mij in de loop der jaren veel verteld door de inwoners van het dorp. Ook voor dit artikel heb ik mensen gesproken die er iets over te vertellen hadden. De rest wordt aangevuld met feiten en data uit archieven of de krantenbank.

Krantenbank Zeeuwse Bibliotheek.

www. zeeuwengezocht .nl voor het opzoeken van persoonsgegevens.

Zoutelande in de vooroorlogse jaren

Zoutelande en de drie buitenwijken. Beide geschreven door J. Jonker en uitgegeven door Repro Holland, Alphen a/d Rijn

© André Cijvat, september 2017, Zoutelande